علم و ایمان از منظر استاد مطهری

انسانیت

انسانیت در انسان اصالت و استقلال دارد، صرفا انعکاسی از زندگی حیوانی او نیست. علم و ایمان دو رکن از ارکان اساسی انسانیت انسان است. اما این دو رکن و این دو وجهه انسانیت، خود با یکدیگر چه رابطه ای دارند یا می توانند داشته باشند. متاسفانه در جهان مسیحیت به واسطه برخی قسمتهای تحریفی عهد عتیق (تورات) اندیشه ای در اذهان رسوخ یافته است که هم برای علم گران تمام شده و هم برای ایمان. آن اندیشه، اندیشه تضاد علم و ایمان است. ریشه اصلی این اندیشه همان است که در عهد عتیق «سفر پیدایش» آمده است. در باب دوم، آیه 16 و 17 «سفر پیدایش» درباره آدم و بهشت و شجره ممنوعه چنین آمده است: «خداوند آدم را امر فرموده، گفت: از همه درختان باغ بی ممانعت بخور، اما از درخت معرفت نیک و بد زنهار نخوری، زیرا روزی که از آن خوردی هرآینه خواهی مرد.»

رابطه علم ودین در اندیشه شهید مطهری

استاد مطهری می نویسد: علم وایمان نه تنها با یکدیگر تضادی ندارند بلکه مکمل و متمم یکدیگرند... بدیهی است که نه علم می تواند جانشین ایمان گردد...و نه ایمان می تواند جانشین علم گردد ، طبیعت را بر ما بشناساند و قوانین آن را بر ما مکشوف سازد و خود ما را به ما بشناساند. تجربه های تاریخی نشان داده است که علم از ایمان خسارت های غیر قابل جبران به بار آورده است.

دانش اندوزی از نگاه استاد شهید مرتضی مطهری

هیچ آیینی به اندازه اسلام، دانش را ستایش و پیروانش را به دانش اندوزی، تشویق و سفارش نکرده است. افزون بر آن، هدف بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز تعلیم و تعلم است. استاد مرتضی مطهری، در مقام اندیشمند اسلامی، با استفاده از آیه ها و روایت های امامان معصوم علیهم السلام ، والاترین جایگاه را از آنِ مسئله تعلیم و تعلم می داند و آن را از هدف های بعثت برمی شمارد و می نویسد:

تعلیم و آموزانیدن، یکی از اهداف و انگیزه های بعثت رسول اکرم صلی الله علیه و آله است. او مبعوث شده است برای آموزش:

هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی اْلأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ.

او همان خدایی است که از میان مردم اُمّی [دور از دانش] پیامبری از خودشان برانگیخت تا آیات الهی را بر ایشان تلاوت کند و آنان را پاک سازد و کتاب و حکمتشان بیاموزد.» (جمعه: 2)